HD 135344B gezegen keÅŸfi nedir?
HD 135344B gezegen keşfi, genç bir yıldızın etrafındaki spiral toz kolları içinde gömülü halde bulunan dev bir ötegezegenin ilk kez doğrudan gözlemlenmesiyle bilim tarihinde yerini aldı. Avrupa Güney Gözlemevi’ne (ESO) ait Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT) tarafından yapılan gözlem, gezegenlerin doğrudan görüntülenmesini mümkün kılan ileri teknoloji sayesinde gerçekleştirildi.
Protoplanet diski nasıl görüntülendi?
Lupus takımyıldızında yer alan ve Dünya’dan yaklaşık 440 ışık yılı uzaklıktaki HD 135344B yıldızının çevresi, gaz ve tozdan oluşan yoğun bir diske sahipti. Bu disk uzun süredir sarmal yapısıyla dikkat çekiyordu. Ancak bu kez, SPHERE cihazıyla yapılan gözlemleri ileri taşıyan bilim insanları, ERIS adlı yeni nesil gözlem cihazıyla diskin tam ortasında bir gezegenin doğrudan görüntüsünü elde etti.
ERIS cihazının rolü neydi?
Gelişmiş Çözünürlüklü Görüntüleyici ve Spektrograf (ERIS) adlı cihaz, protoplanetin yıldızdan yansıyan ışığını yakalayarak net görüntüleme imkânı sundu. Daha önce gezegen varlığı yalnızca yörünge bozuklukları veya ışık düşüşlerinden çıkarılırken, bu gözlem doğrudan ışık sinyaliyle gerçekleşti. Bu da HD 135344B gezegen keşfini diğerlerinden ayıran temel fark oldu.
Gezegenin konumu ve özellikleri
Yeni keÅŸfedilen gezegen, Jüpiter’in iki katı büyüklüğünde ve sarmal toz kolunun merkezine yakın bir noktada konumlanıyor. Bu bölge, simülasyon modellerinin spiral yapıların gezegen etkisiyle oluÅŸabileceÄŸini öngördüğü tam noktayla örtüşüyor. Yıldızına olan uzaklığı ise Neptün’ün Güneş’e olan mesafesi kadar; bu da gezegenin yörüngesini yaklaşık 30 astronomik birim uzaklıkta oluÅŸturduÄŸunu gösteriyor.
Bu keşfin bilimsel önemi
HD 135344B gezegen keÅŸfi, gezegen oluÅŸum sürecinin gerçek zamanlı gözlenmesini mümkün kılan ilk örnek olarak deÄŸerlendiriliyor. NASA’nın da belirttiÄŸi üzere, yıldız çevresindeki protoplaneter disklerin içinden gezegenlerin doÄŸduÄŸuna dair ilk doÄŸrudan kanıt niteliÄŸini taşıyor. Bu durum, teorik modellerin doÄŸruluÄŸunu güçlendiriyor ve gezegen sistemlerinin evrimine dair elimizdeki en somut gözlemsel veri haline geliyor.
Sonuç: Geleceğe ışık tutan gözlem
ERIS cihazı sayesinde elde edilen bu çığır açıcı görüntüler, sadece HD 135344B sistemiyle sınırlı değil. Benzer şekilde, V960 Mon yıldız sisteminde de dev bir gaz gezegeni ya da kahverengi cüce tespit edildi. Gökbilimciler artık evrende birçok genç yıldızın çevresindeki disklerde bu tür doğumlara tanıklık edebileceğimizi belirtiyor. HD 135344B gezegen keşfi, bu açıdan yalnızca bir başlangıç olabilir.
Daha fazla uzay haberi için Uzay Bilimleri kategorimizi ziyaret edin.
