ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Alzheimer hastalığını teşhis etmeye yönelik ilk kan testini onayladı. “Lumipulse G pTau217/ß-Amiloid 1-42 Plazma Oranı” adı verilen bu test, mevcut yöntemlere göre daha az invaziv, daha erişilebilir ve ekonomik olmasıyla dikkat çekiyor.
Test, beyindeki amiloid plaklarla ilişkili iki proteinin oranını ölçerek hastalığın varlığına dair güçlü ipuçları veriyor. Özellikle 55 yaş üzerindeki, klinik olarak bilişsel gerileme belirtileri gösteren bireyler için öneriliyor.
Mevcut Teşhis Yöntemlerine Alternatif
Geleneksel Alzheimer teşhis yöntemleri PET taramaları ve omurilik sıvısı alımına (lomber ponksiyon) dayanıyordu. Bu süreçler hem maliyetli hem de hastalar için zorluydu. Yeni kan testi ise basit bir örnekle benzer doğruluk sağlayabiliyor.
Mayo Clinic nöroloğu Dr. Gregg Day’in öncülük ettiği araştırmalar, testin bilişsel gerileme yaşayan hastalarda %95 doğrulukla Alzheimer tanısını desteklediğini gösteriyor. JAMA’da yayımlanan bir başka çalışmada, testin uzman ya da birincil doktor tarafından uygulanmasının doğruluğu etkilemediği vurgulandı.
Kimler Bu Testi Yaptırmalı?
Test yalnızca doktor tarafından bilişsel bozulma tespit edilen bireylerde kullanılmalı. Alzheimer semptomları göstermeyen bireylerde genel tarama amacıyla kullanılması önerilmiyor. Çünkü sağlıklı yaşlanma sırasında beyinde düşük düzeyde amiloid birikimi doğal olarak oluşabiliyor ve bu yanlış pozitif sonuçlara yol açabiliyor.
Dr. Sayad Ausim Azizi, erken teşhisin önemine dikkat çekiyor:
“İlaç tedavileri beynin bozulmasını %30–40 oranında yavaşlatabiliyor. Erken teşhisle yaşam kalitesi önemli ölçüde korunabilir.”
Yan Etkiler ve Sınırlamalar
Yeni test umut verici olsa da, yanlış pozitif sonuç riski bulunuyor. Özellikle uyku apnesi veya böbrek hastalığı gibi durumlar amiloid birikimini tetikleyerek sonuçları etkileyebilir. Bu nedenle doktorların böbrek fonksiyonu testleriyle birlikte değerlendirme yapmaları öneriliyor.
FDA onaylı tedaviler olan lecanemab ve donanemab, hafif bilişsel bozulmaya sahip bireylerde kullanılabiliyor. Ancak bu ilaçlar da bazı durumlarda baş ağrısı, mide bulantısı ve nadiren beyin şişmesi gibi yan etkiler oluşturabiliyor.
Alzheimer Araştırmalarına Katkı
Yeni test sadece teşhis değil, aynı zamanda klinik araştırmalar ve tedavi takibi açısından da büyük katkı sağlayabilir. Azizi, kan bazlı biyobelirteçlerin ilaçların etkisini ölçmekte kullanılarak tedavilerin kişiselleştirilmesine olanak tanıyacağını belirtiyor.
Araştırmacılar ayrıca, testin daha çeşitli demografilerdeki etkinliğini incelemek için yeni çalışmalar yürütüyor. Böylece toplumun daha geniş kesimlerinin bu testten eşit şekilde yararlanması hedefleniyor.
Değerlendirme:
Alzheimer hastalığında erken teşhis, hastalığın seyrini yavaşlatmada kritik bir rol oynuyor. FDA onaylı bu yeni kan testi, daha az invaziv, daha ekonomik ve pratik bir seçenek sunarak tıp dünyasında önemli bir boşluğu dolduruyor. Klinik uygulamalar yaygınlaştıkça, Alzheimer ile mücadelede daha etkili sonuçlar elde edilmesi bekleniyor.
Daha fazla bilim ve teknoloji haberi için Bilim ve Geleceğin Teknolojileri kategorimizi ziyaret edin.
